Lichen Museum

 Lichen Museum: Key Functions and Contributions

Mohammad Sohrabi

موزه گلسنگ‌ها: کارکردها و دستاوردهای کلیدی
محمد سهرابی

The Scientific and Cultural Importance of a Lichen Museum

Lichens represent a unique and ecologically vital group of symbiotic organisms, formed by the association between a fungal partner (mycobiont) and a photosynthetic partner (photobiont), typically green algae or cyanobacteria. Their exceptional adaptability to extreme environments, sensitivity to ecological changes, and essential roles in nutrient cycling, soil formation, and bioindication make them indispensable for ecological and environmental research. Within this context, the establishment of a Lichen Museum provides essential infrastructure to support research, education, conservation, and public awareness.

A Lichen Museum serves as a specialized scientific repository that preserves voucher specimens, including type materials, historical collections, and newly described taxa. These curated collections form the taxonomic foundation for studies in systematics, phylogenetics, biogeography, and environmental biology. Access to well-documented specimens facilitates accurate species identification, verification of records, and the discovery of cryptic or undescribed taxa through integrative approaches combining morphology, chemistry, and genomics.

Such institutions also play a central role in biodiversity monitoring and conservation. Because lichens are highly responsive to air quality, climate change, and habitat disturbance, museum collections act as temporal archives that enable the reconstruction of historical baselines and detection of shifts in species distributions. This information supports evidence-based conservation planning and the identification of vulnerable species and habitats.

Beyond research, a Lichen Museum functions as a platform for education and public engagement. Exhibitions, workshops, and citizen-science initiatives foster curiosity and awareness of lichen diversity among students, researchers, and the wider community. These activities help integrate lichens into broader biodiversity education, extending public understanding beyond vascular plants and charismatic fauna.

Moreover, the museum creates opportunities for interdisciplinary collaboration, linking lichenology with art, cultural heritage, ethnobotany, pharmacology, and conservation science. By presenting the aesthetic, medicinal, and symbolic dimensions of lichens, it highlights their presence in Iranian culture and nature alike.

In the context of Iran, where ecosystems range from arid deserts and alpine mountains to temperate forests and coastal zones, establishing a Lichen Museum would consolidate national collections, provide training for young researchers, and serve as a hub for environmental monitoring and international collaboration.

In summary, a Lichen Museum is far more than a repository of preserved specimens; it is a dynamic institution that advances science, promotes conservation, strengthens education, and bridges natural and cultural heritage—preserving the legacy of lichens for future generations.

اهمیت علمی و فرهنگی موزه گلسنگ‌ها

گلسنگ‌ها گروهی منحصربه‌فرد و از نظر بوم‌شناختی بسیار مهم از موجودات هم‌زیست هستند که از هم‌بستگی میان یک شریک قارچی (مایکوبیونت) و یک شریک فتوسنتزکننده (فوتوبیونت) – معمولاً جلبک سبز یا سیانوباکتری – تشکیل می‌شوند. توانایی چشمگیر آن‌ها در سازگاری با محیط‌های سخت، حساسیتشان نسبت به تغییرات زیست‌محیطی، و نقش حیاتی‌شان در چرخه مواد غذایی، تشکیل خاک و زیست‌نشانگری، آن‌ها را به عناصری کلیدی برای پژوهش‌های بوم‌شناسی و پایش محیط‌زیست تبدیل کرده است. در این چارچوب، تأسیس موزه گلسنگ‌ها به‌عنوان زیرساختی بنیادین، نقش مهمی در پیشبرد پژوهش، آموزش، حفاظت و آگاهی‌بخشی عمومی دارد.

موزه گلسنگ‌ها یک مجموعه علمی تخصصی است که به گردآوری، نگهداری و مطالعه نمونه‌های شاهد گلسنگی اختصاص دارد؛ از جمله نمونه‌های تیپ، مجموعه‌های تاریخی و گونه‌های تازه توصیف‌شده. این مجموعه‌های ارزشمند، ستون فقرات مطالعات رده‌بندی، تبارشناسی، زیست‌جغرافیا و زیست‌شناسی محیطی را تشکیل می‌دهند. دسترسی به نمونه‌های مستند از زیستگاه‌ها و مناطق گوناگون، امکان شناسایی دقیق گونه‌ها، تأیید گزارش‌ها و کشف گونه‌های پنهان یا ناشناخته را از طریق رویکردهای تلفیقی در ریخت‌شناسی، شیمی و ژنوم‌شناسی فراهم می‌سازد.

چنین نهادی نقش محوری در پایش تنوع زیستی و حفاظت از آن ایفا می‌کند. از آن‌جا که گلسنگ‌ها نسبت به کیفیت هوا، تغییرات اقلیمی و تخریب زیستگاه بسیار حساس‌اند، مجموعه‌های موزه‌ای به‌عنوان آرشیوهای زمانی عمل می‌کنند که امکان بازسازی شرایط گذشته و ردیابی تغییرات پراکنش گونه‌ها را در طول زمان فراهم می‌سازند. این داده‌ها مبنای ارزشمندی برای برنامه‌ریزی‌های حفاظتی و شناسایی زیستگاه‌ها و گونه‌های در معرض خطر فراهم می‌کنند.

فراتر از پژوهش، موزه گلسنگ‌ها بستری برای آموزش و تعامل عمومی است. نمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و برنامه‌های مشارکت مردمی به افزایش آگاهی عمومی و علاقه‌مندی به گلسنگ‌ها کمک کرده و شناختی گسترده‌تر از تنوع زیستی فراتر از گیاهان آوندی و جانوران شاخص به جامعه ارائه می‌دهند.

علاوه بر این، موزه زمینه‌ای برای همکاری‌های میان‌رشته‌ای فراهم می‌کند و گلسنگ‌شناسی را با هنر، میراث فرهنگی، مردم‌گیاه‌شناسی، داروشناسی و علوم حفاظت پیوند می‌دهد. ارائه جنبه‌های زیبایی‌شناختی، دارویی و نمادین گلسنگ‌ها می‌تواند جلوه‌ای از پیوند میان طبیعت و فرهنگ ایرانی را آشکار کند.

در بستر ایران، با گستره‌ای از زیست‌بوم‌های متنوع از بیابان‌ها و کوهستان‌های مرتفع تا جنگل‌های هیرکانی و سواحل جنوبی، تأسیس موزه گلسنگ‌ها می‌تواند مجموعه‌ای ملی را متمرکز کند، بستری برای آموزش پژوهشگران جوان فراهم آورد و به‌عنوان مرکزی برای پایش زیست‌محیطی و همکاری‌های بین‌المللی عمل نماید.

به‌طور کلی، موزه گلسنگ‌ها تنها مجموعه‌ای از نمونه‌های نگهداری‌شده نیست، بلکه نهادی پویا است که علم را پیش می‌برد، آموزش را تقویت می‌کند، حفاظت را ترویج می‌دهد و میان میراث طبیعی و فرهنگی پیوند برقرار می‌کند—نهادی که میراث گلسنگ‌ها را برای نسل‌های آینده حفظ خواهد کرد.