The Lichen Genus Acarospora in Iran

The genus Acarospora is well represented in Iran, occurring predominantly on siliceous substrates across arid to alpine habitats. Current records confirm more than 35 species from the country, including Acarospora anatolica, A. badiofusca, A. bella, A. bicolor, A. bornmuelleri, A. bullata, A. cervina, A. coeruleoalba, A. compacta, A. elbursensis, A. elevata, A. fuscata, A. glaucocarpa, A. heufleriana, A. impressula, A. interrupta, A. laqueata, A. lavicola, A. macrospora, A. modenensis, A. moenium, A. murorum, A. nitrophila, A. nodulosa, A. ochracea, A. placenta, A. placodiiformis, A. reagens, A. scabrida, A. schleicheri, A. stapfiana, A. strigata, A. subfuscescens, A. subpruinata, A. umbilicata, and A. veronensis. The thallus is crustose, typically areolate to sub-squamulose, with scattered to contiguous angular or rounded areoles that are smooth, wrinkled, or occasionally white-pruinose. The upper surface varies from pale to red-brown or black-brown, sometimes green or rust-coloured. The photobiont is chlorococcoid; the upper cortex is paraplectenchymatous, and a lower cortex is absent. Apothecia are usually deeply immersed in the areoles, with a poorly defined to elevated thalline margin and a red-brown to black disc. Asci are characteristically polysporous (often >100 spores), with colourless, rounded to ellipsoid ascospores and K– apical domes, and immersed pycnidia with globose conidia.

Chemically, most species lack detectable secondary metabolites by TLC, though gyrophoric or norstictic acids occur rarely. Ecologically, Acarospora species are usually saxicolous on nutrient-rich siliceous rocks, more rarely on calcareous substrates, wood, or compacted soil, with a cosmopolitan distribution of c. 200 species globally. Diagnostic features separating Acarospora from similar genera include the thalline margin, simple paraphyses, and polysporous asci. Several species in Iran exhibit considerable morphological variation, and further field and molecular studies are required to clarify species boundaries and substrate-related morphotypes.

جنس Acarospora در ایران یک گلسنگ بسیار قابل توجهی است و بیشتر روی بسترهای سیلیکاته در زیستگاه‌های خشک تا ارتفاعات کوهستانی پراکنش دارد. تاکنون بیش از ۳۵ گونه از این جنس در ایران گزارش شده است، از جمله:
  Acarospora anatolica، A. badiofusca، A. bella، A. bicolor، A. bornmuelleri، A. bullata، A. cervina، A. coeruleoalba، A. compacta، A. elbursensis، A. elevata، A. fuscata، A. glaucocarpa، A. heufleriana، A. impressula، A. interrupta، A. laqueata، A. lavicola، A. macrospora، A. modenensis، A. moenium، A. murorum، A. nitrophila، A. nodulosa، A. ochracea، A. placenta، A. placodiiformis، A. reagens، A. scabrida، A. schleicheri، A. stapfiana، A. strigata، A. subfuscescens، A. subpruinata، A. umbilicata و A. veronensis.

تالوس در این جنس معمولاً پوسته‌ای و غالباً آرئوله‌ای تا زیرپولکی است؛ آرئول‌ها از پراکنده تا پیوسته، زاویه‌دار تا گرد، گاهی موج‌دار یا اندکی پوشیده از پودر سفید. سطح رویی صاف تا چروکیده و به‌طور معمول زرد روشن، قهوه‌ای، قهوه‌ای‌تیره تا سیاه است و در برخی گونه‌ها سبز یا زنگی‌رنگ دیده می‌شود. فوتوبیونت از نوع کلروکوکویی و لایهٔ فوتوبیونتی پیوسته یا ناپیوسته است. کورتکس فوقانی پارانشیمی و کورتکس زیرین وجود ندارد. آپوتسیا معمولاً درون‌آرئوله‌ای و فرو رفته‌اند، با حاشیهٔ تالینی نامشخص تا برجسته و دیسک قهوه‌ای‌قرمز تا قهوه‌ای‌سیاه. آسک‌ها چنداسپور (اغلب بیش از ۱۰۰ آسکوسپور)، با آسکوسپورهای بی‌رنگ و گرد تا بیضوی هستند و مخروط انتهایی آسک در واکنش K– باقی می‌ماند. پیس‌نیدیاها فرو رفته و کنیدی‌ها کروی تا تخم‌مرغی‌اند.

از نظر شیمیایی، بیشتر گونه‌ها فاقد ترکیبات قابل تشخیص در TLC هستند، اگرچه حضور اسید جیروفوریک یا نورستیک به‌ندرت گزارش شده است. از دیدگاه بوم‌شناسی، Acarospora بیشتر روی سنگ‌های سیلیکاته و سطوح غنی از مواد مغذی یافت می‌شود و به‌ندرت روی سنگ‌های آهکی، چوب یا خاک فشرده نیز دیده می‌شود. این جنس در حدود 200 گونه در سطح جهان دارد و پراکنش دارد.

ویژگی‌های تشخیصی این جنس شامل حاشیهٔ تالینی مشخص، پارافیزهای ساده و آسک‌های چنداسپور است که آن را از جنس‌های مشابه مانند Polysporina و Sarcogyne متمایز می‌کند. برخی گونه‌ها در ایران تنوع ریختی قابل‌توجهی نشان می‌دهند و برای روشن شدن مرز گونه‌ها و نقش زیرلایه‌ها، مطالعات میدانی و مولکولی گسترده‌تری مورد نیاز است.